درمان پر خوابی و مشکلات خواب سالمندان و راهکارهای درمانی آنها

مقالات درمان پر خوابیروشی شگفت انگیز برای درمان پر خوابیدانلود رایگان درمان پر خوابیدرمان پر خوابیهیپنوتراپی چیست؟درمان پر خوابیدانلود درمان پر خوابی تست های درمان پر خوابی

درمان پر خوابی و مشکلات خواب سالمندان و راهکارهای درمانی آنها

۱٫ اهمیت خواب در سالمندان :

با عنایت به اینکه خواب نقش عمده ای در سلامت همه ی انسان ها به ویژه سالمندان ایفا میکند، در صورت خواب کامل و راحت فرد با احساس نشاط و شادابی از خواب بر میخیزد ودر طول روز با انرژی بالا و روحیه ی بسیار خوبی قادر به انجام وظایف روزمره ی خود میباشد. هرگونه اختلال خواب در سالمندان باعث ایجاد اختلالات جسمی و روانی میگردد.در پژوهش های جدید به اثبات رسانده که اگر میزان خواب انسان کمتر از ۳٫۵ ساعت و یا بیشتر از ۸٫۵ ساعت باشد احتمال مرگ و میر تا ۱۵% افزایش میابد.

۲٫ مشخصات خواب سالمندان:

خواب سالمندان سبک است و محرک های شنیداری خفیف آنها را از خواب بیدار میکند. میزان خواب رِم REM و مراحل ۳ و ۴ خواب که جز خواب عمیق بوده کم شده و به مرحله ی دوم خواب در سامندان افزایش میابد.در این مرحله سبک است.
افراد سالمند در طول روز مرتب چرت میزنند.

۳٫ میزان خواب طبیعی سالمندان :

سالمندان به ۶ تا ۹ ساعت خواب در طول یک شبانه روز نیاز دارند.اکثر افراد سالمند حدود ۷ ساعت میخوابند.

۴٫ بهترین زمان و مکان برای سالمندان :

۴-۱- استراحت در شب بهترین زمان میباشد. چون خواب در شب آرامترین ،طبیعی ترین و لذت بخش ترین استراحت است هرگز خواب روزانه نمیتواند جایگرین خواب شبانه گردد توصیه میگردد زمان شروع و پایان خواب ثابت باشد.
۴-۲- مکان استراحت باید ساکت آرام کم نور و با درجه حرارت مناسب باشد.

۵٫ میزان خواب روزانه:

توصیه میگردد که سالمندان ترجیحاَ در طول روز نخوابند چون خواب روزانه می تواند باعث بی خوابی شبانه گردد. در صورتی که افراد سالمند بخواهند در طول روز استراحت بکنند حداکثر زمان آن نباید از یک ساعت بیشتر شود. و بهتر است زمان این استراحت نزدیک غروب نباشد. برای مثال استراحت از ساعت ۱ تا ۲ بعد از ظهر پیشنهاد می شود.

۶٫ زمان رفتن به اتاق خواب:

توصیه می گردد که سالمندان فقط زمانی که احساس خواب به آنها دست داد، وارد اتاق خواب شوند. بهتر است که اتاق خواب تنها برای خوابیدن استفاده شود و انجام فعالیت های دیگر از قبیل تماشای تلویزیون و کار با اینترنت و … در جایی غیر از اتاق خواب باشد.

۷٫ تأثیر رژیم غذایی بر خواب سالمندان:

برخی مواد غذایی مانند چای، قهوه ، کاکائو، نوشابه و مواد رنگی که در خوراکی ها استفاده می شود، باعث بی خوابی می گردند. بهتر آن است که این مواد فقط در طول روز استفاده شود و از مصرف شبانه ی آن ها پرهیز گردد. از سویی دیگر مصرف برخی مواد غذایی مانند دوغ ، ماست ، شیر، و برخی عرقیات مانند گل گاو زبان باعث بهبود خواب می گردد. بنابراین می توان در کم خوابی های خفیف سالمندان از این مواد استفاده نمود. همچنین مصرف غذاهای سنگین در ساعات پیش از خواب

برای افراد سالمند توصیه نمی گردد. برخی سالمندان به علت احساس ادرار از خواب بیدار شده و با مصرف مایعات این بی خوابی در طول شب تشدید می شود.

۸٫ تاثیر فعالیت های بدنی و ذهنی در خواب سالمندان:

انجام فعالیت های بدنی متناسب با شرایط سالمند در طول روز باعث بهبود خواب آنها میشود ولی انجام فعالیت های سنگین قبل از خواب باعث بی خوابی میشود. انجام فعالیت های ذهنی باعث افزایش خواب و احساس آرامش صبحگاهی در فرد میشود.

۹٫ نحوه ی بررسی خواب سالمندان:

با توجه به اینکه سالمندان به شکل اغراق آمیزی میزان خواب خود را کم یا زیاد بیان میکنند بهتر است که از آنها زمان دقیق شروع و پایان خواب و همچنین تعداد دفعات و مدت زمان بیدار شدن در طول شب به طور دقیق سوال شود.
اینگونه افراد چون خواب سبکی دارند احساس میکنند اکثر ساعات شب را بیدارند.

۱۰٫ کم خوابی در سالمندان :

شایع ترین اختلال خواب در سالمندان کم خوابی است. این کم خوابی به سه نوع تقسیم میشود:

۱۰-۱- اختلال در شروع خواب

۱۰-۲- اشکال در تداوم خواب: فرد در طول شب چندین بار بیدار میشود

۱۰-۳- اختلال بی خوابی در ساعات اولیه صبح: به این ترتیب که فرد به راحتی به خواب میرود و پس از ۳-۴ ساعت از خواب بیدار شده و دیگر خوابش نمیبرد.

۱۱٫ تاثیر کم خوابی در سالمندان:

سالمندانی که دچار کم خوابی باشند در طول روز دچار علائم سردرد، عصبانیت و پرخاشگری، خستگی، چرت زدن های مکرر، کاهش تمرکز و توجه، اختلال در عملکرد شغلی و اجتماعی فرد میشوند.
بی خوابی های متوالی میتواند در سالمندان باعث اختلالات جسمی مانند فشار خون و مشکلات قلبی و تنفسی و … میگردد.

۱۲٫ علل کم خوابی در سالمندان:

دلایل مختلفی میتواند در سالمندان ایجاد کم خوابی نماید که عمده ترین آنها عبارتند از افزایش سن، وجود بیماری های جسمی دردناک مزمن به ویژه بیماری های عفونی، التهابی و سرطان. مصرف برخی دارو ها از جمله مواد محرک و برخی از داروهای جدیدتر ضد افسردگی باعث بیخوابی مشود. از اختلالات روانپزشکی به ویژه افسردگی، شیدایی و اضطراب باعث بیخوابی های شدید میگردد. هر گونه تغییر در شرایط خواب از جمله تغییر مکان میتواند باعث اختلال در شروع خواب گردد.

۱۳٫ درمان کم خوابی مداوم در سالمندان:

در این موارد بهتر آن است که علت کمخوابی توسط پزشک مشخص گردد. در صورت وجود اختلالات جسمی و یا روانپزشکی باید با درمان آنها این مشکل حل میشود. مصرف داروهای خواب آور در این اختلالات توصیه نمیگردد.

۱۴٫ درمان بیخوابی موقت سالمندان:

برخی از اختلالات روانپزشکی از جمله اضطراب، داغ دیدگی و موج انفجار میتواند باعث بیخوابی شدید گردد.در این موارد ضمن درمان اختلالات زمینه ای استفاده از داروهای خواب آور با تجویز پزشک مفید است.با عنایت به اینکه این داروها می تواند باعث وابستگی ودر طولانی مدت ایجاد اعتیاد بکند.به هیچ عنوان نباید داروهای خواب آور بدون نظر پزشک تمدید گردد.
حداکثر مدت مصرف داروهای خواب آور نباید بیش از دو ماه به طول بیانجامد.
قطع این دارو ها باید به تدریج صورت گیرد. ترک ناگهانی این دارو ها باعث بیخوابی و اضطراب شدید میگردد.

۱۵٫ احتیاط های لازم در مصرف داروهای خواب آور در سالمندان :

الف — با توجه به این که مصرف داروهای خواب آور فرد را در طول روز خواب آلود میکنند فرد نباید رانندگی کند.

ب – بدلیل کاهش دقت فرد باید از کار کردن با ماشبن آلات صنغتی نیز پرهیز نماید.

پ – مصرف این داروها ممکن است بیماری های قلبی غروقی وتنفسی را تشدید کند لذا در صورت وجود هر گونه اختلالات جسمی باید پزشک را مطلع نمود.

ت – چون مصرف برخی از این داروها میتوانند در سالمندان افت فشار خون ایجاد کنند بنابراین فرد سالمند نباید بطور ناگهانی از جای خود بلند شود چون امکان افتادن و شکستکی لگن وجود دارد.

ث – به علت کاهش عملکرد کلیه وکبد در سالمندان، پزشکان داروهای خواب آور را با میران کمتر شروع نموده و بتدریج افزایش می دهند بنا بر این حتی در صورت بیخوابی سالمندان نباید بدون اطلاع پزشک داروی خواب آور را افزایش داد .

۱۶٫ اختلال پر خوابی سالمندان:

اگر میزان خواب بیش از ۸٫۵ ساعت در شبانه روز باشد، اختلال پرخوابی نامیده میشود.
نشانه های آن اشکال در عملکرد شغلی و اجتماعی و افسردگی، گوشه گیری، حالت انفعال در سالمندان میباشد. در این افراد احتمال مرگ و میر بیشتر از عموم جمعیت میباشد.

بدیهی است به علت عدم اشتغال و سرگرمی های مفید، این افراد علاقه زیادی به خوابیدن دارند. به علت افزایش گاز دی اکسید کربن در خون، حالت خواب آلودگی تشدید میگردد. بنابر این لازم است که با بیدار کردن سالمندان مانع پرخوابی آنان گردیم.

۱۷٫ علل پر خوابی سالمندان :

عمده علل پرخوابی در سالمندان عمدتآ جسمی بوده. مهمترین علل آن چاقی، توقف تنفس در خواب و از بیماری های روانپزشکی، افسردگی شایع ترین علت پرخوابی است.

۱۸٫ درمان پرخوابی سالمندان:

برای رفع این اختلال بیماری های زمینه ای باید درمان گردد. استفاده از داروها به ویژه داروهای محرک (آمفتامین یا شیشه) برای درمان پرخوابی به هیچ وجه توصیه نمی گردد چرا که این داروها می توانند باعث وابستگی و اعتیاد و حتی ایجاد بیماری های روانی وگاهی مرگ در سالمندان گردد.

۱۹٫ اختلال دوره خواب سالمندان:

در این اختلال فرد سالمند از شب تا صبح بیدار بوده و در طول روز می خوابد. این اختلال می تواند برای فرد در حفظ ارتباطات اجتماعی و همچنین عملکرد شغلی ایجاد مشکل نماید. البته این پدیده در کسانی که مسافت بسیار طولانی (بین محل هایی با فاصله ی زمانی زیاد) را در مسافرت های هوایی طی می کنند نیز دیده می شود. درمان این اختلال آموزش فرد برای بیداری کامل در طول روز می باشد. این اقدام باعث می شود که خواب فرد طبیعی گردد. اگر امکان چنین اقدامی نباشد و یا با این اقدام مشکل رفع نشد فرد باید به پزشک مراجعه نماید.

۲۰٫ خواب گردی سالمندان:

این اختلال در سالمندان شایع نیست و اغلب به علت استرس شدید ایجاد می گردد. در این اختلال، فرد در خواب شروع به راه رفتن می کند. این اتفاق در یک سوم ابتدایی شب اتفاق می افتد و امکان بیدار کردن فرد تقریباً وجود ندارد و صبح روز بعد، فرد موضوع را به خاطر نمی آورد. در حین این مشکل، فرد محل خواب خود را ترک نموده و در جای دیگری به استراحت می پردازد. زمان آن چند دقیقه بیشتر طول نمی کشد. مهم ترین اقدام در این مورد، رعایت مسائل ایمنی از جمله بستن درها و پنجره ها و ایجاد شرایط امن در محل استراحت فرد می باشد. در صورت نیاز با تجویز پزشک با مصرف برخی داروها این بیماری درمان می شود.

۲۱٫ کابوس شبانه سالمندان:

برخی افراد سالمند در یک سوم انتهایی شب (ساعات اولیه صبح) در خواب به دنبال کابوس های ترسناک دچار اضطراب و هراس بسیار شدید شده و هم زمان ضربان قلب و تعداد تنفس و فشار خون افزایش می یابد. در این حالت فرد را به راحتی می توان بیدار نمود و صبح روز بعد ماجرای شب گذشته را به خاطر می آورد. بیماری های جسمی می تواند باعث ایجاد این اختلال گردد. در صورت تداوم این مورد، مراجعه به پزشک توصیه می گردد.

۲۲٫ وحشت شبانه سالمندان:

این اختلال در یک سوم ابتدایی شب رخ داده است و فرد به دنبال خواب وحشتناک دچار استرس و ترس بسیار شدید می شود. تعریق و لرزش و لکنت زبان از علائم دیگر این بیماری است. امکان بیدار کردن فرد در این حالت وجود ندارد و صبح روز بعد هیچ خاطره ای از واقعه ی شب گذشته ندارد. برخی داروها می توانند این اختلال و عوارض خطرناک آن را رفع نمایند.

۲۳٫ فلج خواب سالمندان:

این حالت در لحظه ی به خواب رفتن یا بیدار شدن فرد به خصوص در اشخاصی که بلافاصله بعد از صرف شام به پشت می خوابند بیشتر اتفاق می افتد. ترس از مرگ بر بیمار غلبه می کند و در آن لحظه توان هیچ حرکتی را ندارد. با بیدار کردن فرد این حالت برطرف می شود. در صورت تکرار پزشک مصرف دارو را توصیه می کند.

۲۴٫ دندان قروچه سالمندان:

فرد در خواب به شدت دندان هایش را به هم می ساید. به طوری که صدای آن برای افراد خانواده مزاحمت ایجاد می نماید. شخص از اختلال خود باخبر نیست و زمانی که اطرافیان این مسئله را مطرح می کنند، تعجب می نماید. از جمله شکایت بیماران درد شدید در ناحیه ی فک و دندان ها است. تجویز برخی داروها می تواند این علائم را برطرف نماید.

۲۵٫ شب ادراری سالمندان:

به علت کوچک شدن مثانه و همچنین تضعیف سیستم کولینرژیک و خشکی دهان و مصرف مایعات زیاد در افراد سالمند گاهی ایجاد شب ادراری میکند. توصیه می گردد که ضمن بررسی و رفع مشکلات کلیوی فرد، نباید در طول شب در مصرف مایعات زیاده روی نماید. در برخی از موارد با مصرف دارو ها اختلال رفع میشود.

۲۶٫ خروپف شبانه سالمندان:

افراد خانواده گاهی از خروپف پدر بزرگ ها و مادر بزرگ ها شکایت میکنند خود فرد متوجه مشکلش نیست علت آن اغلب مشکلات جسمی بخصوص در گوش و حلق و بینی است با مراجعه به متخصص گوش و حلق و بینی این اختالال رفع می گردد .

۲۷٫ توقف تنفس خواب سالمندان:

نفس فرد در خواب قطع می شود و با ترس وحشت از خواب می پرد این اختلال در طول شب بارها تکرار می شود بیمار در طول روز خواب آلود و عصبی است علت آن مشکلات تنفسی است توصیه میشود به متخصص قلب و عروق مراجعه کنند. مصرف داروهای خواب آور در این بیماران ممنوع است چون باعث تشدید بیماری وگاهی مرگ می شود

۲۸٫ تشنج خواب سالمندان:

سالمندان مصروع گاهی در خواب تشنج میکنند این موضوع نشانه کمبود داروهای ضد تشنج سالمند است که با مراجعه به پزشک خود واحتمالآ افزایش دارو مشکل برطرف میگردد

۲۹٫ نشانگان پای بیقرار سالمندان :

فرد در خواب احساس بیقراری شدید در پاهایش می کند وبا ناراحتی از خواب بیدار میشود دوست دارد که پاهایش را با فشار زیاد بمالند در صورت تکرار نیاز به درمان دارد.

۳۰٫ اختلال انقباض عضلات در خواب سالمندان :

بیمار در طول خواب دچار پرش متناوب و مکرر دست ها وپاها میگردد این اختلال باعث بیخوابی و ناراحتی سالمند میشود . البته گاهی سایر عضلات بدن نیز ممکن است در خواب منقبض شده و فرد را از خواب بیدار کند . برای رفع این مشکل لازم است به پزشک مراجعه کند.

۳۱٫ محتوی خواب سالمندان:

میزان خواب دیدن افراد مسن کم میشود آنها معمولآ خواب اتفاقات ومشکلات روزمره و گذشته را میبینند. اگر فردی خوابهای وحشتناکی از قبیل دعوا، تصادف ،حمله حیوانات وحشی ، پرت شدن از بلندی و یا خواب مردن ، مرده وگورستان را دید نشانه اضطراب و افسردگی است و لذا فرد باید به روانپزشک مراجعه کند.

دکترعلی باغبانیان
متخصص اعصاب وروان
استادیار دانشگاه علوم پزشکی تهران