چرا ما ایرانی ها در بیزنس، خلاقیت نداریم؟کسب و کارهای جدید در ایران

کسب و کارهای جدید در ایران, کسب و کارهای جدید در ایران, کسب و کارهای جدید در ایران, کسب و کارهای جدید در ایران,

چرا ما ایرانی ها در بیزنس، خلاقیت نداریم؟

یادداشتی از دکتر محمد حسین ادیب

بیزنس در ایران به صورت سنتی و در ۸۰درصد موارد، فقط وارد ۲بخش شده است؛ یکی بازرگانی و دیگری، تولید مسکن. فروش واحدهای مسکونی در تهران در سال ۹۲ نسبت به سال ۹۱، ۴۲درصد کاهش داشته. در خرداد ۹۳ نسبت به خرداد ۹۲، فروش واحدهای مسکونی، ۲۵درصد کاهش داشته و در تیر۹۳ نسبت به خرداد ۹۳، فروش واحدهای مسکونی در تهران، ۲۰درصد دیگر کاهش داشته است. صدور پروانه‌های ساختمان هم در بهار نسبت به سال گذشته، ۵۳درصد کاهش را تجربه کرده است.

این گواه این موضوع است که واکنش بازار نسبت به کاهش قیمت مسکن به صورت کاهش سرمایه‌گذاری در تولید مسکن، خودش را نشان داده است و این روند ادامه خواهد داشت. درست یا غلط، عمده تسهیلاتی که از نظام بانکی دریافت می‌شود، با وجود این‌که به چه نامی دریافت شده، بخش زیادی از آن عمدتا وارد مسکن می‌شود. در سال گذشته با وجود این‌که فروش در بسیاری از بخش‌های بازرگانی، ۵۰درصد کاهش یافته بود، اما عملا ۲۰۰هزار واحد به تعداد واحدهای تجاری کشور اضافه شده است. عمده مردم ایران، بیزنس دیگری را جز مواردی که عرض شد، شناسایی نمی‌کنند و نظام بانکی را هم به دنبال خود کشانده‌اند و تا جایی که عمده منابع بانکی هم وارد ۲بخش بازرگانی و مسکن شده است. تا زمانی که بیزنس در ایران، قائل به تنوع بیشتری نباشد و همچون کشورهای دیگر بر ده‌ها حوزه دیگر فعال نشود، امید چندانی به خروج از رکود نیست.

حباب توخالی

در وضعیت موجود، بیزنس در ایران، ۲حباب توخالی در حوزه مسکن و بازرگانی ایجاد کرده است. حرف نهایی من این است که این ۲حباب توخالی در حوزه اقتصاد، خوانده نخواهد شد. عده زیادی با ارزیابی کوتاه‌مدت‌بودن سیاست ضدتورمی دولت، اقدام به اخذ تسهیلات از بانک‌ها کرده‌اند و به امید تکرار تورم سال‌های ۹۰ و ۹۱ با بهره‌های ۲۷ تا ۳۰درصد اقدام به تامین منابع و ورود آن به بخش بازرگانی و مسکن کرده‌اند و اکنون با زیان قابل ملاحظه قادر به بازپرداخت بسیاری از این تسهیلات نیستند. در بهمن ۹۲ عده زیادی با این ارزیابی که با اجرای فاز دوم قانون هدفمندکردن یارانه‌ها کشور غرق در تورم خواهد شد، اقدام به ذخیره‌‌سازی کالا کردند. اما تورم در اردیبهشت ۹۳ فقط ۱.۵درصد بود.

یک کارخانه در کشور در سال گذشته، ۲هزار میلیارد تومان موجودی انبار داشت و به انگیزه نوسان‌گیری از تورم، موجودی کالا را به فروش نرساند و ۲هزار میلیارد تومان وام بانکی دریافت کرد. الان این کارخانه حدود ۶۰درصد بهره بانکی پرداخت کرده و ۱۲درصد هم قیمت آن کالا در بازار سقوط کرده است. به عبارت دیگر این کارخانه معادل ۷۲درصد ۲هزار میلیارد تومان، زیان کرده است. رقم چیزی نزدیک به ۱۴۰۰میلیارد تومان است؛ یعنی این کارخانه فولاد، ۲.۳درصد از درآمد نفت ایران در سال گذشته، فقط به خاطر مهندسی مالی زیان کرده است. از این دست مدیران که واحدهای خود را این‌گونه مدیریت کرده‌اند زیاد است و رکود، حاصل جمع مثبت عملکرد این دسته از مدیران است.

کسب و کارهای جدید در ایران,کسب و کارهای جدید در ایران, کسب و کارهای جدید در ایران,

پایان سود تورم محور

بنابراین کسانی که به نوسان‌گیری از تورم بپردازند، بزرگ‌ترین بازندگان شرایط جدید هستند. بازار در ایران نیاز به نوآوری و خلاقیت بالاخص در حوزه‌های خدمات دارد. بخش تولید، باید با جهان خارج رقابت کند و چندان رقابت‌پذیر نیست. چرا که شرایط در ایران برای انجام تولید رقابتی فراهم به نظر نمی‌رسد. بنابراین ورود سرمایه‌ها به بخش تولید، نظر به آماده‌نبودن فضای کلی کشور برای تولید رقابتی، نتایج چندان مثبتی نخواهد داشت.

ورود سرمایه‌ها به بخش خدمات، مثبت ارزیابی می‌شود؛ به‌خصوص این‌که خدمات فاقد رقیب خارجی‌ست و رقابت در سطح ملی صورت می‌گیرد. در واقع، بخش‌هایی که در آن، رقابت در سطح ملی جاری باشد، کمترین ریسک را خواهند داشت.

ابتکار عمل و خلاقیت در بخش خدمات، بالاخص خدمات مربوط به نوآوری‌های فنی و دیجیتال، یکی از راه‌های ورود سرمایه‌های جدید محسوب می‌شود. جامعه ما باید بتواند بین دیجیتالی‌کردن بیشتر امور و کاهش هزینه و ایجاد تقاضا برای این نوع خدمات، دست به خلاقیت و ابتکار عمل‌های تازه‌ای بزند. اگر دیجیتالی‌شدن به کاهش هزینه منجر نشود، مورد استقبال قرار نمی‌گیرد. دیجیتالی‌شدن باید در خدمت ارتقای سطح بهره‌وری باشد. هزینه دیجیتالی‌شدن هم باید به گونه‌ای طراحی شود که هزینه انتقال از اقتصاد پیش‌دیجیتال به اقتصاد دیجیتال، اقتصادی ارزیابی بشود. در صورتی که این دوره گذار در هر بخشی به گونه‌ای مدیریت شود که غیراقتصادی باشد، دیجیتالی‌شدن هم مشکلی را حل نمی‌کند.

بنابراین در این حوزه‌ها باید دست به خلاقیت و ابتکار عمل زد تا با نوآوری‌های تازه، مدل‌های جدیدی از کسب‌وکار و موفقیت در کسب و کار ارائه داد که این مدل‌ها قادر باشند شکل‌های جدیدی از سودآوری را ارائه دهند.

فضای کسب‌وکار در ایران، اکنون از شیوه‌هایی استفاده می‌کند که عصر آن رو به پایان است و از مدل‌هایی برای کسب‌وکار سود می‌برد که برای شرایط قبل مناسب بوده. در این حوزه فضا برای ابتکار عمل و خلاقیت، گشوده و بازار منتظر ایده‌های تازه است.